Wiktor Emanuel II: król, który zjednoczył Włochy

Kim był Wiktor Emanuel II?

Wiktor Emanuel II to postać kluczowa dla historii Włoch, pierwszy król zjednoczonego państwa, którego panowanie przypadło na lata 1861-1878. Wcześniej, od 1849 roku, dzierżył koronę Królestwa Sardynii, stając się symbolem nadziei na odzyskanie przez Włochów narodowej suwerenności. Pochodzący z potężnej dynastii sabaudzkiej, urodził się 14 marca 1820 roku w Turynie. Jego życie i panowanie nierozerwalnie związane są z burzliwym okresem Risorgimento, czyli procesu zjednoczenia Włoch, który odmienił oblicze Półwyspu Apenińskiego. Był monarchą o silnym charakterze, który podjął się monumentalnego zadania scalenia rozdrobnionych państewek włoskich w jedno, niepodległe królestwo.

Droga do tronu Sardynii

Droga Wiktora Emanuela II do tronu Sardynii nie była pozbawiona wyzwań. Urodzony jako następca tronu, kształcił się z myślą o przyszłym przywództwie. Kluczowym momentem, który otworzył mu drogę do władzy, była abdykacja jego ojca, Karola Alberta, po nieudanej I wojnie o niepodległość Włoch w 1849 roku. Karol Albert, w obliczu klęski z Austrią, ustąpił z tronu na rzecz swojego syna, Wiktora Emanuela. Ten ostatni od razu musiał zmierzyć się z trudną sytuacją polityczną i społeczną, ale wykazał się determinacją i pragmatyzmem, co pozwoliło mu utrzymać władzę i rozpocząć budowanie fundamentów pod przyszłe zjednoczenie. Jego postawa, często postrzegana jako oaza liberalizmu w ówczesnym Królestwie Sardynskim, zyskała mu zwolenników i umocniła jego pozycję.

Rola w procesie zjednoczenia Włoch (Risorgimento)

Wiktor Emanuel II odegrał absolutnie centralną rolę w procesie zjednoczenia Włoch, znanym jako Risorgimento. Choć sam nie był teoretykiem czy ideologiem ruchu, okazał się być skutecznym przywódcą politycznym i wojskowym, który potrafił wykorzystać sprzyjające okoliczności historyczne. Kluczowe dla jego sukcesu było nawiązanie ścisłej współpracy z wybitnym politykiem Camillo Cavourem, który jako premier Królestwa Sardynii, prowadził zręczną politykę zagraniczną i wewnętrzną. Cavour stworzył warunki, w których Wiktor Emanuel II mógł realizować swoje ambicje zjednoczeniowe. Król Sardynii, dzięki swojej determinacji i wsparciu Cavoura, stał się symbolem walki o niepodległość i narodową jedność dla wszystkich Włochów. Jego popularność, dorównująca nawet tej Giuseppe Garibaldiego, była nieocenionym czynnikiem mobilizującym społeczeństwo.

Kluczowe wydarzenia panowania

Wojny o niepodległość i współpraca z Napoleonem III

Panowanie Wiktor Emanuela II było naznaczone serią kluczowych konfliktów, które przybliżyły Włochy do zjednoczenia. Szczególnie ważna była jego współpraca z francuskim cesarzem Napoleonem III. W II wojnie o niepodległość Włoch w 1859 roku, dzięki zawartemu sojuszowi, siły piemonckie wraz z francuskimi walczyły przeciwko Austrii. Zwycięstwo w tej wojnie przyniosło Królestwu Sardynii przyłączenie Lombardii, co było znaczącym krokiem naprzód. W zamian za pomoc Francji, Wiktor Emanuel II musiał podjąć trudne, ale strategicznie uzasadnione decyzje, oddając Francji jej historyczne ziemie – Sabaudię i Niceę. Ta transakcja, choć bolesna dla wielu Włochów, była niezbędna do osiągnięcia nadrzędnego celu, jakim było zjednoczenie kraju.

Zjednoczenie Włoch: od Królestwa Piemontu do Królestwa Włoch

Droga od Królestwa Sardynii (często nazywanego Królestwem Piemontu) do zjednoczonych Włoch była dynamiczna i pełna przełomowych momentów. Po sukcesach w II wojnie o niepodległość, dalsze postępy w Risorgimento były napędzane przez aktywność Giuseppe Garibaldiego i jego słynną wyprawę „Tysiąca” w 1860 roku. Wiktor Emanuel II, choć początkowo ostrożny, zdecydował się poprzeć tę śmiałą akcję, która doprowadziła do przyłączenia Królestwa Obojga Sycylii do rodzącego się państwa. Kulminacją tego procesu było 17 marca 1861 roku, kiedy to proklamowano powstanie Królestwa Włoch, a jego pierwszym monarchą został Wiktor Emanuel II. Było to historyczne wydarzenie, które zakończyło wielowiekową fragmentację Półwyspu Apenińskiego i stworzyło nowoczesne państwo włoskie.

Zdobycie Rzymu i ekskomunika

Ostatnim etapem procesu zjednoczenia Włoch, który trwał jeszcze przez lata po proklamacji królestwa, było włączenie Rzymu do jego terytorium. Po tym, jak w 1866 roku Włochy, dzięki sojuszowi z Prusami, pozyskały Wenecję, uwaga skupiła się na Wiecznym Mieście. W 1870 roku, w wyniku korzystnej sytuacji międzynarodowej, wojska włoskie wkroczyły do Rzymu, kończąc tym samym istnienie Państwa Kościelnego jako niezależnego bytu politycznego. W 1871 roku Rzym został oficjalnie ogłoszony stolicą zjednoczonych Włoch. To wydarzenie miało jednak swoją cenę. Papież Pius IX, protestując przeciwko zajęciu Państwa Kościelnego, ekskomunikował Wiktora Emanuela II oraz inne osoby zaangażowane w ten proces. Był to symboliczny i duchowy konflikt między nowym państwem a Kościołem katolickim, który trwał przez wiele lat.

Życie prywatne i dziedzictwo

Rodzina i następcy tronu

Życie prywatne Wiktor Emanuela II było równie barwne co jego panowanie. Jego pierwszą żoną była Maria Adelajda Habsburg, z którą doczekał się kilkorga dzieci. Najważniejszym z nich był następca tronu, Humbert I, który po śmierci ojca objął władzę i kontynuował dzieło zjednoczenia. Król miał również burzliwe życie uczuciowe, zawierając później małżeństwo morganatyczne z Różą Vercellaną, co budziło pewne kontrowersje w kręgach arystokratycznych. Pomimo tych osobistych perypetii, jego głównym celem politycznym pozostawało budowanie silnego i zjednoczonego państwa włoskiego.

Dziedzictwo jako ojciec Ojczyzny

Dziedzictwo Wiktor Emanuela II jest niepodważalne. Jest on powszechnie uważany za jednego z czterech „ojców Ojczyzny” (Padre della Patria) Włoch, obok takich postaci jak Camillo Cavour, Giuseppe Garibaldi i Vittorio Alfieri. Jego niezłomna postawa, polityczna determinacja i umiejętność wykorzystania sprzyjających okoliczności pozwoliły na scalenie rozdrobnionych państewek włoskich w jedno, niepodległe królestwo. Chociaż jego panowanie nie obyło się bez kontrowersji, zwłaszcza w kontekście relacji z Kościołem, jego wkład w zjednoczenie Włoch jest nie do przecenienia. Jego fizyczne szczątki spoczywają w rzymskim Panteonie, symbolizując jego trwałe miejsce w historii narodu włoskiego.

Symbolika: złote monety z wizerunkiem Wiktora Emanuela II

Wizerunek Wiktor Emanuela II na monetach stanowił ważny element symboliki budującego się państwa włoskiego. Szczególnie cenne i poszukiwane przez kolekcjonerów są złote monety z wizerunkiem Wiktora Emanuela II, takie jak popularne 20 lirów włoskich. Te monety, emitowane w okresie jego panowania, nie tylko funkcjonowały jako środek płatniczy, ale również jako wyraz szacunku i uznania dla monarchy, który doprowadził do zjednoczenia Włoch. Awersy tych monet zdobił zazwyczaj portret króla, podkreślając jego rolę jako głowy państwa i symbolu narodowej jedności. Dziś stanowią one nie tylko świadectwo historii numizmatyki, ale także materialny dowód na epokę, w której Królestwo Włoch stało się faktem.